Werkzaamheid/toxiciteit bij de behandeling van niet-tuberculeuze mycobacteriële infecties: een lastig evenwicht ?

Niet-tuberculeuze mycobacteriële infecties vereisen een langetermijnbehandeling met een combinatie van antibiotica, die kan resulteren in toxiciteit en geneesmiddeleninteracties. Het evenwicht tussen werkzaamheid en toxiciteit en het monitoren van serumwaarden zijn van het grootste belang. Bij de behandeling van patiënten met cystic fibrosis moet tevens rekening gehouden worden met de specifieke farmacokinetische context van deze patiënten, zoals een grotere klaring en een hoger distributievolume, renale eliminatie en een slechtere biobeschikbaarheid, waardoor hogere doses vereist zijn. Ook kunnen comorbiditeiten als malabsorptie, levercomplicaties en diabetes van invloed zijn op de absorptie van antibiotica.

De behandeling van mycobacteriën met medenemen van de gebruikte doses en het monitoren van antibioticaspiegels, is gebaseerd op de richtlijnen van de CFF en ECFS, geëxtrapoleerd uit patiënten zonder cystic fibrosis. Voor veel antibiotica is de optimale dosering in deze specifieke populatie niet bekend. Dit is een belangrijke factor en kan leiden tot resistentieproblemen of suboptimale behandeling vanwege onderdosering. Het monitoren van aminoglycosidewaarden (amikacine en streptomycine) wordt aanbevolen. Buiten deze behandelingen vormt het monitoren van bloedwaarden geen standaardaanbeveling, behalve in geval van falende behandeling of geneesmiddeleninteracties. Vooralsnog is er weinig bekend over de correlatie tussen medicijnspiegels in serum, farmacodynamische targets en klinische behandeldoelen. Geneesmiddeleninteracties zijn ook talrijk vanwege modulatie van cytochroom P450, met name bij behandeling met rifampicine en CFTR-modulatoren. Naast ototoxiciteit en nefrotoxiciteit zijn bijwerkingen als QT-verlenging, verkleuring van de huid, fotosensitiviteit, neuropathie en leukopenie. Veel van deze bijwerkingen zijn dosisafhankelijk en kunnen tot een verlaging van de dosis en verminderde werkzaamheid van de behandeling leiden.

Referentie

CONGRES NACFC 2018 - Vrijdag 19 oktober 2018
The multidisciplinary care of the CF patient with NTM (care)
S16.3 - Balancing efficacy and toxicity in NTM medication regimens 
Spreker: Laura Brennan, Pharmacy, Children’s hospital of Colorado, Aurora