De rol van gecoördineerd antibioticabeheer bij cystic fibrosis

Antibioticabehandeling maakt onderdeel uit van de conventionele behandeling van cystic fibrosis gedurende de diverse infectiefasen, met de bekende negatieve gevolgen als nier- en ototoxiciteit, selectiedruk of de uitwerking op microbiota. Bij cystic fibrosis zijn de duur van de kuur, het aantal gebruikte antibiotica, de synergie van de antibiotica of het effect op pulmonaire microbiota slecht gedefinieerd.

Lisa Saiman, kinderarts in het Columbia University Medical Center, heeft 'Antimicrobial Stewardship' geïntroduceerd, of in het Nederlands 'gecoördineerd antibioticabeheer'. Deze aanpak is gericht op optimalisatie van de antibioticabehandeling t.b.v. betere klinische resultaten, terwijl de bijwerkingen en selectiedruk worden beperkt en het risico op resistentie wordt verlaagd. Één centraal element in deze strategie is de antibiotica 'time-out'. Dit betreft de beoordeling van de voorgeschreven antibiotica door een multidisciplinair team dat bestaat uit artsen, infectiologen, apothekers, microbiologen en informatici die allemaal bekend zijn met cystic fibrosis. Er worden gegevens verzameld inzake microbiologie, vormen van lokale resistentie, richtlijnen, allergieën, doseringen en geneesmiddeleninteracties. Aan het einde van deze time-out worden aanbevelingen gedaan zoals het voortzetten, wijzigen of staken van de behandeling, een wijziging van de behandelduur, controle op toxiciteit of het opvolgen van concentraties.

Er kunnen andere strategieën worden opgestart: het opstellen van richtlijnen, verlagen van het aantal therapieën, gerichtheid op pathogenen, optimalisatie van de interval tussen twee behandelingen, enz.

Door middel van antimicrobial stewardship kunnen andere indicatoren worden beoordeeld, zoals therapietrouw, de tijd tot verbetering van de longfunctie, de mate van intolerantie en de tijd tot de volgende exacerbatie.

Antimicrobial stewardship kan zodoende de performancestatus van patiënten verbeteren. Het vereist de participatie en coördinatie van de verschillende partners, het accepteren van een concept en een zeker verlies aan voorschrijfautonomie, wat soms lastig te bewerkstelligen kan zijn.

Referentie 

CONGRES NACFC 2018 - Donderdag 18 oktober 2018
S05: Antimicrobial Résistance
S05.4- What is the role for Antibiotic stewardship in CF?
Speakers: Lisa Saiman, Columbia University Medical Center, USA.